Πόσο κοντά σας βρίσκεται το κινητό σας τηλέφωνο αυτή τη στιγμή; Πότε ήταν η τελευταία φορά που το ελέγξατε; Για πολλούς από εμάς, τα κινητά τηλέφωνα είναι σχεδόν μόνιμοι σύντροφοι, πάντα κοντά μας τα ελέγχουμε συνεχώς. Μια νέα μελέτη ρίχνει φως στο τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν περιορίζουμε τη χρήση του τηλεφώνου και ορισμένα από τα ευρήματα προκαλούν έκπληξη.
Στην έρευνα συμμετείχαν 25 άτομα ηλικίας 18 έως 30 ετών, στα οποία δόθηκε εντολή να περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τη χρήση του smartphone για 72 ώρες. Τους επιτράπηκε να χρησιμοποιούν το smartphone τους μόνο για την απαραίτητη επικοινωνία και για δραστηριότητες που σχετίζονται με την εργασία τους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η μελέτη, στην οποία πρωτοστάτησαν Γερμανοί ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και το Πανεπιστήμιο της Κολωνίας, χρησιμοποίησε σαρώσεις μαγνητικής τομογραφίας (MRI) σε συνδυασμό με ψυχολογικά τεστ πριν και μετά τον περιορισμό του τηλεφώνου, προκειμένου να εκτιμηθεί ο αντίκτυπος στη λειτουργία του εγκεφάλου και τα νευρωνικά πρότυπα.
Προκειμένου να διερευνήσουν αυτές τις επιδράσεις, οι ερευνητές διεξήγαγαν διαχρονική μελέτη των αλλαγών με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με την έρευνα, η μείωση της χρήσης του τηλεφώνου προκαλεί ανιχνεύσιμες αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου, και συγκεκριμένα σε περιοχές που σχετίζονται με την επεξεργασία της ανταμοιβής και τη λαχτάρα. Οι αλλαγές είναι δυσδιάκριτες από τις νευρολογικές αντιδράσεις που προκαλούνται από τον εθισμό σε ουσίες, γεγονός που συνηγορεί υπέρ του ότι τα smartphones είναι εθιστικά, όπως η νικοτίνη ή το αλκοόλ.
Το άρθρο συνεχίζεται παρακάτω
Στους συμμετέχοντες παρουσιάστηκαν διάφορες εικόνες, συμπεριλαμβανομένων εικόνων smartphones ενεργοποιημένων και απενεργοποιημένων, καθώς και άλλες πιο ουδέτερες εικόνες αντικειμένων όπως βάρκες και λουλούδια. Η αντίδραση του εγκεφάλου στις εικόνες των τηλεφώνων έδειξε σαφείς αλλαγές και φάνηκε ότι οι συσκευές αυτές διεγείρουν τη νευρολογική δραστηριότητα που συνδέεται με τα συστήματα λαχτάρας και ανταμοιβής.
Προσθέτοντας περαιτέρω βάρος σε αυτή την ιδέα, η εγκεφαλική δραστηριότητα που είδαν συνδέθηκε με τα συστήματα ντοπαμίνης και σεροτονίνης – δύο συστήματα νευροδιαβιβαστών που είναι γνωστό ότι ρυθμίζουν τη διάθεση, τον καταναγκασμό και την εθιστική συμπεριφορά. Αυτά τα συστήματα είναι κεντρικά για τα κίνητρα, την ευχαρίστηση και την ενίσχυση της συνήθους συμπεριφοράς και το γεγονός ότι η χρήση smartphone ενεργοποιεί τον εγκέφαλο με αυτούς τους τρόπους είναι ενδεικτικό άλλων εθιστικών ουσιών.
Παρά αυτές τις νευρικές μεταβολές, οι ψυχολογικές δοκιμές δεν κατάφεραν να ανιχνεύσουν σημαντικές μεταβολές στη διάθεση ή σε ρητά αισθήματα “λαχτάρας” μεταξύ των συμμετεχόντων. Παρόλο που ορισμένοι συμμετέχοντες ανέφεραν βελτιωμένη διάθεση μετά τη μείωση της χρήσης του τηλεφώνου, τα αποτελέσματα των δοκιμών δεν κατάφεραν να αποκαλύψουν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα για ολόκληρη την ομάδα. Αυτή η ασυμφωνία υποδηλώνει ότι ενώ ο εγκέφαλος αντιδρά στην αποχή από το τηλέφωνο με τρόπους που μοιάζουν με την απόσυρση, η υποκειμενική λαχτάρα δεν χρειάζεται να γίνεται συνειδητά αισθητή.
Η μελέτη δεν διερεύνησε γιατί τα κινητά τηλέφωνα προκαλούν αυτές τις νευρικές αντιδράσεις, αλλά είναι πιθανό να εμπλέκονται διάφοροι παράγοντες. Ορισμένες εργασίες του τηλεφώνου είναι πιθανότατα πιο εθιστικές από άλλες, ιδίως εκείνες που περιλαμβάνουν κοινωνική αλληλεπίδραση, άμεση ικανοποίηση ή συνεχείς υπενθυμίσεις. Επειδή τα κινητά τηλέφωνα εξυπηρετούν πολλούς σκοπούς -επικοινωνία, ψυχαγωγία και απασχόληση- ο αντίκτυπός τους στον εγκέφαλο είναι πιθανώς πολύπλοκος και διαφοροποιημένος.
Ένας από τους σημαντικότερους περιορισμούς της μελέτης είναι ότι δεν μπορεί να κάνει διάκριση μεταξύ της επιθυμίας για τη χρήση του smartphone και της ανάγκης για κοινωνική αλληλεπίδραση, επειδή είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένες στη σύγχρονη ζωή. Οι μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να συνυπολογίσουν αυτή τη διαφορά προκειμένου να αποκτήσουν μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με το αν είναι ή όχι η συσκευή ή η κοινωνική επαφή που προσφέρει που οδηγεί σε εθιστικές συμπεριφορές.
Ο αντίκτυπος των smartphones στον εγκέφαλο είναι ένα ακόμη εξελισσόμενο πεδίο μελέτης. Τα smartphones έχουν διαδοθεί ευρέως μόλις τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οπότε μόλις τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες είχαν την ευκαιρία να ανακαλύψουν πόσο ολοκληρωμένα επηρεάζουν την ανθρώπινη σκέψη και δράση. Αυτή η μελέτη έρχεται να συμπληρώσει το παζλ, αναφέροντας τα λεπτά συμπτώματα που μοιάζουν με στερητικό σύνδρομο και τα οποία εμφανίζουμε όταν δεν έχουμε μαζί μας τις συσκευές μας.
Η γνώση αυτών των νευρικών διεργασιών μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για τον εντοπισμό όσων κινδυνεύουν να κάνουν υπερβολική χρήση των smartphones και την εφαρμογή μέτρων για την ενθάρρυνση πιο υγιεινών διαδικτυακών συμπεριφορών. Με την τεχνολογία να γίνεται όλο και περισσότερο μέρος της καθημερινής μας ζωής, θα είναι πιο σημαντικό από ποτέ οι ερευνητές να συνεχίσουν να διερευνούν τη σχέση μας με αυτές τις πανταχού παρούσες συσκευές.