Αλτσχάιμερ: Ριζοσπαστική έρευνα προτείνει μια κοινή αιτία

Ένα νέο μοντέλο της νόσου Αλτσχάιμερ έχει υποτεθεί, επιταχύνοντας πιθανώς τις προσπάθειες κατανόησης και θεραπείας της πολύπλοκης διαταραχής – ενώ παράλληλα θα φέρει όλες τις μορφές της διαταραχής κάτω από μια ενοποιημένη θεωρία.

Οι ερευνητές του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αριζόνα προτείνουν ότι τα κοκκία του στρες – οι συσσωρεύσεις πρωτεϊνών και RNA που σχηματίζονται γύρω από τα κύτταρα υπό στρεσογόνες συνθήκες ως προϊόν γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου – είναι ο κύριος ένοχος της νόσου. Στη νέα τους μελέτη, η ομάδα εξέτασε δεδομένα από διάφορες βάσεις δεδομένων για την υγεία και παλαιότερες μελέτες -ιδιαίτερα μια μελέτη του 2022 για την ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ- για να εντοπίσει τις ευρέως διαδεδομένες αλλαγές στην έκφραση των γονιδίων που τη συνοδεύουν.

Γνωρίζουμε ότι η νόσος Αλτσχάιμερ ξεκινά αυτές τις μαζικές αλλαγές νωρίς στη διαδικασία, ουσιαστικά επανασυνδέοντας βιολογικά μονοπάτια ώστε να αυξηθεί το κυτταρικό στρες, να μπλοκαριστούν οι επικοινωνίες των νευρώνων και να σχηματιστούν πρωτεϊνικές ανωμαλίες, όπως οι συσσωματώματα αμυλοειδούς βήτα. Αυτό που είναι λιγότερο ξεκάθαρο είναι τι τροφοδοτεί αυτή την καταστροφική μετατόπιση της γονιδιακής δραστηριότητας – και αν το ίδιο θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει στη νόσο Αλτσχάιμερ.

Αυτά τα κοκκία στρες πιστεύεται ότι προστατεύουν τα κύτταρα όταν αποκαθίσταται η ομοιόσταση, αλλά στη νόσο Αλτσχάιμερ, τα στοιχεία δείχνουν ότι έχουν κολλήσει στη θέση τους και διαταράσσουν άλλες διαδικασίες – κυρίως την πυρηνοκυτταροπλασματική μεταφορά. Εκεί μετακινούνται κρίσιμα μόρια μεταξύ του πυρήνα του κυττάρου και του κυτταροπλάσματος που τον περιβάλλει.

«Η υπόθεσή μας, η οποία επικεντρώνεται στη διακοπή της επικοινωνίας μεταξύ κυτταροπλάσματος και πυρήνα που οδηγεί σε τεράστιες στρεβλώσεις στη γονιδιακή έκφραση, προσφέρει ένα πολλά υποσχόμενο πλαίσιο για την εξήγηση των μηχανισμών αυτής της πολυδιάστατης νόσου», λέει ο νευροεπιστήμονας Paul Coleman.

«Η επιστήμη σχετικά με αυτά τα πρώιμα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ μπορεί να οδηγήσει σε νέες προσεγγίσεις για τη διάγνωση, τη θεραπεία και την πρόληψη, αντιμετωπίζοντας τη νόσο στις ρίζες της».

Η υπόθεση αναφέρει ότι οι κόκκοι του στρες διαταράσσουν τον μηχανισμό κυτταρικής μεταφοράς, ο οποίος αλλάζει περαιτέρω την έκφραση των γονιδίων και στη συνέχεια οδηγεί περαιτέρω σε όλα τα συμπτώματα του Αλτσχάιμερ – συμπεριλαμβανομένης της νευροφλεγμονής και των συσσωματωμάτων της πρωτεΐνης tau. Δηλαδή, όλες οι διάφορες πτυχές της νόσου Αλτσχάιμερ μπορεί να έχουν μία και μόνη προέλευση. Παρόλο που δεν υπάρχουν ακόμη στέρεες αποδείξεις ότι αυτό ακριβώς συμβαίνει, οι ερευνητές έδειξαν ότι ταιριάζει λογικά με τα διαθέσιμα στοιχεία.

Και δεδομένου ότι αυτό το κυτταρικό στρες προηγείται της εμφάνισης οποιουδήποτε συμπτώματος Αλτσχάιμερ, δίνει στους επιστήμονες την ευκαιρία να προσπαθήσουν να προλάβουν τη νόσο στις πρώτες της καταστάσεις. Ίσως όλα τα συμπτώματα μπορούν να αποφευχθούν στην πηγή τους.

Πολυάριθμοι παράγοντες, από τη ρύπανση του αέρα έως τις γενετικές ανωμαλίες, ενδεχομένως κάνουν αυτούς τους κόκκους στρες να διαρκούν περισσότερο – και οι ερευνητές στο μέλλον θα είναι σε θέση να εξετάσουν πιο συγκεκριμένα τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούνται και τον τρόπο με τον οποίο προκαλούν βλάβη.

«Η δημοσίευσή μας δίνει τροφή στη συζήτηση για το πότε πραγματικά αρχίζει η νόσος Αλτσχάιμερ – μια αναδυόμενη έννοια που βασίζεται στη νέα τεχνολογία και τη νέα επιστήμη», δηλώνει ο Coleman.

«Τα πιο κρίσιμα ερωτήματα είναι πότε μπορεί να ανιχνευθεί για πρώτη φορά και πότε πρέπει να αντιμετωπιστεί, τα οποία έχουν σημαντικές επιπτώσεις για την κοινωνία και για τις μελλοντικές στρατηγικές υγειονομικής περίθαλψης».