Κόπωση της ακοής στην εργασία: γιατί δημιουργείται και πώς μπορεί να αποφευχθεί;

Όταν σκεφτόμαστε την ηχορύπανση στην εργασία, συχνά σκεφτόμαστε τον κατασκευαστικό και τον βιομηχανικό τομέα. Ωστόσο, η κόπωση της ακοής επηρεάζει όλους τους τομείς και όλους τους τύπους εργασίας. Η πρόληψή της όμως μπορεί να μειώσει το άγχος και την κούραση… και να αυξήσει την παραγωγικότητα. Και υπάρχουν πρακτικά μέτρα που μπορούν να λάβουν τόσο οι εταιρείες όσο και οι εργαζόμενοι.

Ενώ οι κίνδυνοι που συνδέονται με την έκθεση σε πολύ υψηλά επίπεδα θορύβου είναι γνωστοί στο ευρύ κοινό, το φαινόμενο της κόπωσης της ακοής είναι πολύ λιγότερο γνωστό.

“Το φαινόμενο αυτό έχει επισημανθεί από διάφορες επιστημονικές μελέτες. Πέρα από τις πιθανές επιπτώσεις του στα επίπεδα κόπωσης και στρες, μακροπρόθεσμα η κόπωση της ακοής προδιαθέτει τους ανθρώπους στον κίνδυνο απώλειας ακοής ή ακόμη και εμβοών”, εξηγεί ο Dr. Cédric Aubert, γιατρός εργασίας και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της γαλλικής ένωσης Journée Nationale de l’Audition (JNA).

“Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, τα αυτιά μας εκτίθενται σε θόρυβο, τόσο στο χώρο εργασίας όσο και εκτός αυτού. Αυτή η έκθεση διεγείρει σημαντικά τα αισθητήρια κύτταρα του εσωτερικού αυτιού και μπορεί να οδηγήσει σε ακουστικό στρες. Οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις είναι μια υψωμένη φωνή και δυσκολίες στη συγκέντρωση και την κατανόηση, ιδίως κατά τη διάρκεια συσκέψεων. Οι συνέπειες μπορούν να είναι προσωρινές, αν δοθεί χρόνος στο εσωτερικό αυτί να ανακάμψει”, τονίζει ο γιατρός. Η μείωση των επιπέδων θορύβου στον χώρο εργασίας συμβάλλει επομένως στον περιορισμό του κινδύνου κόπωσης της ακοής και των συνεπειών της στην υγεία, καθώς και του κινδύνου ατυχημάτων στον χώρο εργασίας, ενώ παράλληλα βελτιώνει την ποιότητα των σχέσεων και την ατομική και συλλογική απόδοση.

Αύξηση της δυσανεξίας στον θόρυβο

Σύμφωνα με έρευνα του Ifop, ένας στους δύο εργαζόμενους δηλώνει ότι τον ενοχλεί ο θόρυβος και η ηχορύπανση στο χώρο εργασίας του. Μεταξύ των ατόμων που έχουν ημέρες τηλεργασίας, το παράπονο αυτό είναι ακόμη μεγαλύτερο: “το 66% των τακτικών τηλεργαζομένων (2 έως 3 ημέρες την εβδομάδα) έρχονται αντιμέτωποι με θόρυβο και ηχορύπανση” στο γραφείο. Φαίνεται ότι η τηλεργασία κάνει τους ανθρώπους πιο ευαίσθητους στον θόρυβο κατά τη διάρκεια των ημερών τους στο χώρο εργασίας.

“Σε σύγκριση με άλλα ζητήματα στον χώρο εργασίας, η λήψη μέτρων για τον θόρυβο και την ηχορύπανση στον χώρο εργασίας φαίνεται να είναι απαραίτητη για την πλειονότητα των εργαζομένων, σε ποσοστά που είναι αυξημένα σε σχέση με το 2018”, τονίζεται στο Βαρόμετρο Θορύβου 2022 της JNA.

Αυτή η τάση για λιγότερη ανοχή στον θόρυβο είναι πιθανώς συνέπεια του “φαινομένου του περιορισμού”. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το 76% από αυτούς δήλωσε ότι έχει βιώσει θετικά οφέλη όσον αφορά την υγεία: λιγότερη κόπωση, καλύτερος ύπνος, καλύτερη συγκέντρωση και λιγότερος εκνευρισμός, σύμφωνα με μια σύνοψη των μελετών που διεξήχθησαν από το Εθνικό Συμβούλιο Θορύβου (Conseil National du Noise). Η διαπίστωση αυτή συνάδει με μελέτη που διεξήχθη από την Ademe (τη γαλλική υπηρεσία για την οικολογική μετάβαση) και το Εθνικό Συμβούλιο Θορύβου, η οποία εκτιμά το κοινωνικό κόστος του θορύβου στους χώρους εργασίας σε 21 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Η μελέτη τονίζει ότι τα οφέλη των μέτρων αποφυγής του θορύβου υπερτερούν κατά πολύ του κόστους των σχετικών επενδύσεων.

Ωστόσο, οι εταιρείες και οι μεμονωμένοι εργαζόμενοι μπορούν ήδη να θέσουν σε εφαρμογή πρακτικές λύσεις για τη μείωση του ακουστικού στρες στην εργασία.

Από την πλευρά του εργοδότη, είναι προφανώς δυνατό να εργαστεί κανείς στην ακουστική του χώρου εργασίας. Η διάταξη του ανοιχτού χώρου πρέπει να (επανα)σχεδιαστεί σύμφωνα με τον τρόπο που τον χρησιμοποιούν οι εργαζόμενοι. “Είναι προτιμότερο να εγκατασταθεί ο εκτυπωτής στον συλλογικό χώρο εργασίας ή σε ξεχωριστό δωμάτιο, για παράδειγμα; Μπορούν να δημιουργηθούν ορισμένα “ήσυχα δωμάτια” όταν δύο εργαζόμενοι πρέπει να μιλήσουν ή να τηλεφωνήσουν; Μπορούν να τοποθετηθούν τεχνικά δάπεδα και σιδερένια ντουλάπια για την απόσβεση του θορύβου”, προτείνει ο Sébastien Leroy, εκπρόσωπος της JNA. Τέλος, η ένωση συμβουλεύει ότι, πριν από την ανάληψη οποιασδήποτε εργασίας, θα πρέπει να ζητείται η γνώμη των εργαζομένων σχετικά με τη δυσφορία τους και ότι θα πρέπει να ακούγονται τα “παράπονα για θόρυβο”.

Η ένωση προωθεί επίσης τον συλλογικό προβληματισμό σχετικά με την ατομική συμπεριφορά. “Υπάρχει πάντα η τάση να πιστεύουμε ότι για τον θόρυβο φταίνε οι άλλοι, αλλά όλοι παράγουν ηχορύπανση”, τονίζει ο Sébastien Leroy. Ακολουθούν μερικές συμβουλές: αναρωτηθείτε, για παράδειγμα, αν αυτό που έχετε να πείτε σε έναν συνάδελφο μπορεί να ειπωθεί μέσα από τον ανοιχτό χώρο ή αν δεν θα ήταν σοφότερο να κινηθείτε προς το πρόσωπο και να προχωρήσετε σε μια επίσημη ή ανεπίσημη υποχώρηση. Εναλλακτικά, όταν φτάσετε στον ανοιχτό χώρο, προσέξτε να μην τρομάξετε τους συναδέλφους σας.

Τακτικός χρόνος ησυχίας

Τέλος, για να προστατευτείτε από την κόπωση της ακοής, “είναι σημαντικό να ενσωματώνετε χρόνο αποκατάστασης κατά τη διάρκεια της ημέρας, είτε εργάζεστε από απόσταση είτε σε ανοιχτό χώρο. Δεν πρόκειται απαραίτητα για την καθιέρωση περιόδων απόλυτης σιωπής, αλλά για την καθιέρωση μερικών λεπτών σε ένα διαφορετικό περιβάλλον θορύβου: να βγείτε στο δρόμο για λίγα λεπτά μετά το γεύμα, να καθίσετε σε ένα ελαφρώς πιο ήσυχο δωμάτιο κ.λπ.”, αναφέρει ο καθηγητής Jean-Luc Puel, πρόεδρος της ένωσης JNA. Και ενώ η εργασία με μουσική υπόκρουση μπορεί να προσφέρει μια κάποια συναισθηματική άνεση, καλό είναι να διαφοροποιείτε τους τρόπους με τους οποίους ακούτε: ακουστικά, ηχεία υπολογιστή και πάντα με διαλείμματα.

Όταν επιστρέφετε στο σπίτι, καλό θα ήταν να μη βάζετε αμέσως τα ακουστικά σας ή να μην αφήνετε την τηλεόραση ανοιχτή στο παρασκήνιο, αν δεν την παρακολουθείτε. Μια τελευταία συμβουλή από την ένωση JNA: προσπαθήστε να κοιμάστε καθημερινά τουλάχιστον επτά ώρες, καθώς μια ήσυχη νύχτα είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τα αυτιά σας να ανακάμψουν.