Υπάρχουν βιταμίνες που μπορούμε να προσλάβουμε απλά μέσω της… αναπνοής!

Ξέρετε αυτό το συναίσθημα που νιώθετε όταν παίρνετε μια ανάσα φρέσκου αέρα στη φύση; Μπορεί να υπάρχει κάτι περισσότερο από την απλή έλλειψη ρύπανσης. Όταν σκεφτόμαστε τα θρεπτικά συστατικά, σκεφτόμαστε πράγματα που λαμβάνουμε από τη διατροφή μας. Αλλά μια προσεκτική ματιά στην επιστημονική βιβλιογραφία δείχνει ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι άνθρωποι μπορούν επίσης να απορροφήσουν ορισμένα θρεπτικά συστατικά από τον αέρα.

Σε ένα νέο άρθρο με προοπτικές που δημοσιεύθηκε στο Advances in Nutrition, ονομάζουμε αυτά τα εισπνεόμενα θρεπτικά συστατικά «αεροθρεπτικά συστατικά» – για να τα διαφοροποιήσουμε από τα «γαστροθρεπτικά συστατικά» που απορροφώνται από το έντερο.

Προτείνουμε ότι η αναπνοή συμπληρώνει τη διατροφή μας με βασικά θρεπτικά συστατικά όπως το ιώδιο, ο ψευδάργυρος, το μαγγάνιο και ορισμένες βιταμίνες. Η ιδέα αυτή υποστηρίζεται σθεναρά από δημοσιευμένα δεδομένα. Γιατί, λοιπόν, δεν έχετε ακούσει γι’ αυτό μέχρι τώρα;

Αναπνέουμε περίπου 9.000 λίτρα αέρα την ημέρα και 438 εκατομμύρια λίτρα στη διάρκεια της ζωής μας. Σε αντίθεση με το φαγητό, η αναπνοή δεν σταματά ποτέ. Η έκθεσή μας στα συστατικά του αέρα, ακόμη και σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις, αθροίζεται με την πάροδο του χρόνου. Μέχρι σήμερα, μεγάλο μέρος της έρευνας γύρω από τις επιπτώσεις του αέρα στην υγεία έχει επικεντρωθεί στη ρύπανση. Η έμφαση δίνεται στο φιλτράρισμα του κακού και όχι στο τι θα μπορούσε να είναι ευεργετικό. Επίσης, επειδή μια και μόνο αναπνοή περιέχει ελάχιστες ποσότητες θρεπτικών συστατικών, δεν έχει φανεί να έχει νόημα.

Για χιλιετίες, διαφορετικοί πολιτισμοί εκτιμούσαν τη φύση και τον καθαρό αέρα ως υγιεινά. Η δική μας έννοια των αεροθρεπτικών συστατικών δείχνει ότι οι απόψεις αυτές υποστηρίζονται από την επιστήμη. Το οξυγόνο, για παράδειγμα, είναι τεχνικά ένα θρεπτικό συστατικό – μια χημική ουσία που «απαιτείται από το σώμα για τη διατήρηση βασικών λειτουργιών».

Απλώς δεν τείνουμε να αναφερόμαστε σε αυτό με αυτόν τον τρόπο επειδή το αναπνέουμε, αντί να το τρώμε. Πώς λειτουργούν λοιπόν τα αεροθρεπτικά συστατικά;

Τα αεροθρεπτικά συστατικά εισέρχονται στο σώμα μας μέσω δικτύων μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων στη μύτη, τους πνεύμονες, το οσφρητικό επιθήλιο (η περιοχή όπου ανιχνεύεται η όσφρηση) και τον στοματοφάρυγγα (το πίσω μέρος του λαιμού). Οι πνεύμονες μπορούν να απορροφήσουν πολύ μεγαλύτερα μόρια από το έντερο – 260 φορές μεγαλύτερα, για την ακρίβεια. Αυτά τα μόρια απορροφώνται ανέπαφα στην κυκλοφορία του αίματος και στον εγκέφαλο.

Τα ναρκωτικά που μπορούν να εισπνευστούν (όπως η κοκαΐνη, η νικοτίνη και τα αναισθητικά, για να αναφέρουμε μερικά) εισέρχονται στον οργανισμό μέσα σε δευτερόλεπτα. Είναι αποτελεσματικά σε πολύ χαμηλότερες συγκεντρώσεις από αυτές που θα χρειάζονταν αν καταναλώνονταν από το στόμα. Συγκριτικά, το έντερο διασπά τις ουσίες στα μικρότερα μέρη τους με ένζυμα και οξέα. Μόλις αυτά εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος, μεταβολίζονται και αποτοξινώνονται από το συκώτι.

Το έντερο είναι εξαιρετικό στο να προσλαμβάνει άμυλα, σάκχαρα και αμινοξέα, αλλά δεν είναι τόσο καλό στο να προσλαμβάνει ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων. Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες εργάζονται συνεχώς για τη βελτίωση των φαρμάκων, ώστε να μπορούμε να τα λαμβάνουμε αποτελεσματικά από το στόμα.

Πολλές από τις επιστημονικές ιδέες που είναι προφανείς εκ των υστέρων ήταν κάτω από τη μύτη μας από την αρχή. Έρευνα από τη δεκαετία του 1960 διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι στα πλυντήρια που εκτίθενται σε ιώδιο στον αέρα είχαν υψηλότερα επίπεδα ιωδίου στο αίμα και τα ούρα τους.

Πιο πρόσφατα, ερευνητές στην Ιρλανδία μελέτησαν μαθητές που ζούσαν κοντά σε παράκτιες περιοχές πλούσιες σε φύκια, όπου τα ατμοσφαιρικά επίπεδα αερίου ιωδίου ήταν πολύ υψηλότερα. Τα παιδιά αυτά είχαν σημαντικά περισσότερο ιώδιο στα ούρα τους και είχαν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν έλλειψη ιωδίου σε σχέση με εκείνα που ζούσαν σε παράκτιες περιοχές με λιγότερα φύκια ή σε αγροτικές περιοχές. Δεν υπήρχαν διαφορές ως προς το ιώδιο στη διατροφή τους.

Αυτό υποδηλώνει ότι το ιώδιο που μεταφέρεται από τον αέρα – ειδικά σε μέρη με πολλά φύκια – θα μπορούσε να βοηθήσει στη συμπλήρωση του ιωδίου που λαμβάνεται από τη διατροφή. Αυτό το καθιστά ένα αεροθρεπτικό συστατικό που το σώμα μας θα μπορούσε να απορροφήσει μέσω της αναπνοής.

Το μαγγάνιο και ο ψευδάργυρος μπορούν να εισέλθουν στον εγκέφαλο μέσω των νευρώνων που αντιλαμβάνονται την όσφρηση στη μύτη. Το μαγγάνιο είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό, αλλά η υπερβολική ποσότητά του μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο. Αυτό παρατηρείται στους ηλεκτροσυγκολλητές, οι οποίοι εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα από τον αέρα και έχουν επιβλαβή επίπεδα συσσώρευσης μαγγανίου.

Οι βλεφαρίδες (δομές που μοιάζουν με τρίχες) στο οσφρητικό και αναπνευστικό σύστημα διαθέτουν ειδικούς υποδοχείς που μπορούν να συνδεθούν με μια σειρά άλλων πιθανών αεροθρεπτικών ουσιών. Σε αυτά περιλαμβάνονται θρεπτικά συστατικά όπως η χολίνη, η βιταμίνη C, το ασβέστιο, το μαγγάνιο, το μαγνήσιο, ο σίδηρος και ακόμη και τα αμινοξέα.

Έρευνα που δημοσιεύθηκε πριν από 70 χρόνια έδειξε ότι η αερολυμένη βιταμίνη Β12 μπορεί να θεραπεύσει την ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για άτομα που έχουν υψηλά ποσοστά ανεπάρκειας Β12, όπως οι vegans, οι ηλικιωμένοι, οι διαβητικοί και όσοι κάνουν υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Υπάρχουν ακόμη πολλοί άγνωστοι παράγοντες. Πρώτον, πρέπει να μάθουμε ποια συστατικά του αέρα είναι ευεργετικά για την υγεία σε φυσικά περιβάλλοντα όπως οι χώροι πρασίνου, τα δάση, ο ωκεανός και τα βουνά. Μέχρι σήμερα, η έρευνα έχει επικεντρωθεί κυρίως στις τοξίνες, τα αιωρούμενα σωματίδια και τα αλλεργιογόνα όπως η γύρη. Στη συνέχεια, θα πρέπει να προσδιορίσουμε ποια από αυτά τα συστατικά μπορούν να ταξινομηθούν ως αεροθρεπτικά συστατικά.

Δεδομένου ότι η βιταμίνη Β12 σε μορφή αερολύματος έχει ήδη αποδειχθεί ότι είναι ασφαλής και αποτελεσματική , η περαιτέρω έρευνα θα μπορούσε να διερευνήσει αν η μετατροπή άλλων μικροθρεπτικών συστατικών, όπως η βιταμίνη D, σε αερολύματα θα μπορούσε να βοηθήσει στην καταπολέμηση των ευρέως διαδεδομένων ελλείψεων θρεπτικών συστατικών.

Πρέπει να μελετήσουμε αυτά τα πιθανά αεροθρεπτικά συστατικά σε ελεγχόμενα πειράματα για να καθορίσουμε τη δόση, την ασφάλεια και τη συμβολή τους στη διατροφή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε χώρους όπου ο αέρας φιλτράρεται σε μεγάλο βαθμό, όπως τα αεροπλάνα, τα νοσοκομεία, τα υποβρύχια και ακόμη και οι διαστημικοί σταθμοί.

Ίσως ανακαλύψουμε ότι τα αεροθρεπτικά συστατικά συμβάλλουν στην πρόληψη ορισμένων από τις σύγχρονες ασθένειες της αστικοποίησης. Κάποια μέρα, οι διατροφικές οδηγίες μπορεί να συνιστούν την εισπνοή θρεπτικών συστατικών. Ή ότι περνάμε αρκετό χρόνο αναπνέοντας στη φύση για να λαμβάνουμε αεροθρεπτικά συστατικά, εκτός από την κατανάλωση μιας υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής.

Flávia Fayet-Moore, Adjunct Lecturer, School of Environmental and Life Sciences, University of Newcastle και Stephen R. Robinson, Professor in Psychology, Research, RMIT University