Η έλλειψη ύπνου ακόμα και μια μέρα επηρεάζει αρνητικά το ανοσοποιητικό σύστημα

Όλοι γνωρίζουμε τη σημασία του ύπνου, αλλά μερικές φορές μοιάζει με πολυτέλεια στην ταραχώδη ζωή μας. Οι στενές προθεσμίες, οι υποχρεώσεις και οι συνεχείς περισπασμοί καθιστούν ακόμα πιο πιθανό το να έχουμε έλλειψη ύπνου. Ωστόσο, νέες μελέτες αποκαλύπτουν ότι ακόμη και μία νύχτα χωρίς καλό ύπνο μπορεί να έχει σημαντικά αρνητικές επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα και να οδηγήσει σε μακροχρόνιες ασθένειες όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις.

Οι κίνδυνοι που συνδέονται με τη χρόνια απώλεια ύπνου είναι καλά τεκμηριωμένοι. Η στέρηση ύπνου είναι γνωστό ότι προκαλεί διαταραχές της διάθεσης, γνωστική εξασθένιση και ευπάθεια σε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις όπως οι καρδιακές προσβολές και τα εγκεφαλικά επεισόδια. Ενώ οι ερευνητές έχουν συνδέσει εδώ και καιρό την έλλειψη ύπνου με μια ποικιλία ασθενειών, δεν έχουν ακόμη καθορίσει τους ακριβείς μηχανισμούς που οδηγούν σ’ αυτά τα αρνητικά αποτελέσματα. Η χρόνια φλεγμονή, αιτιολογικός παράγοντας σε πολλές χρόνιες ασθένειες, είναι μία από τις υπάρχουσες υποθέσεις για το τι μπορεί να τις οδηγεί. Το ερώτημα όμως παραμένει: πώς η στέρηση ύπνου προκαλεί αυτή τη φλεγμονώδη αντίδραση;

Μια πρόσφατη μελέτη, που διεξήχθη από ερευνητές του Ινστιτούτου Διαβήτη Dasman του Κουβέιτ, κάνει βήματα για να ρίξει φως στο θέμα. Επιδίωξαν στην έρευνά τους να μάθουν πώς η έλλειψη ύπνου επηρεάζει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και πιο συγκεκριμένα τα μονοκύτταρα και πώς αυτά συνδέονται με τη συστηματική φλεγμονή. Τα μονοκύτταρα είναι ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων που είναι ζωτικής σημασίας για την έμφυτη ανοσολογική απόκριση του οργανισμού. Υπάρχουν σε τρεις μορφές: κλασική, ενδιάμεση και μη κλασική. Τα μη κλασικά μονοκύτταρα λειτουργούν με ρόλο περιπολίας μεταξύ των ιστών και των αιμοφόρων αγγείων, επαγρυπνώντας για τα φλεγμονώδη σήματα, ώστε να μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση της ανοσολογικής λειτουργίας.

Για να αναλύσουν αυτή τη συσχέτιση, οι ερευνητές εξέτασαν 276 υγιείς ενήλικες που διέμεναν στο Κουβέιτ με διαφορετικούς δείκτες μάζας σώματος (ΔΜΣ). 237 από τους 276 συμμετείχαν στη μελέτη. Οι ερευνητές συνέκριναν τις συνήθειες του ύπνου τους και παρατήρησαν το αίμα τους, μετρώντας τα επίπεδα των μονοκυττάρων και των δεικτών φλεγμονής. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα παχύσαρκα άτομα παρουσίαζαν χειρότερη ποιότητα ύπνου σε σύγκριση με τους λεπτότερους συμμετέχοντες. Τα άτομα αυτά έφεραν επίσης περισσότερη χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού και αυξημένο αριθμό μη κλασικών μονοκυττάρων. Είναι ενδιαφέρον ότι παρατηρήθηκε ότι όσο μεγαλύτερο αριθμό αυτών των μονοκυττάρων είχαν τα άτομα, τόσο χειρότερη ήταν η ποιότητα του ύπνου τους και τόσο μεγαλύτερους δείκτες φλεγμονής είχαν.

Σε μια ξεχωριστή μελέτη, πέντε υγιείς άπαχοι ενήλικες υποβλήθηκαν σε 24 ώρες πλήρους στέρησης ύπνου. Τα δείγματα αίματος κατά τη διάρκεια της νύχτας συγκρίθηκαν με δείγματα που ελήφθησαν αφού είχαν απολαύσει λίγες ημέρες καλού ύπνου. Παραδόξως, μια μόνο νύχτα στέρησης ύπνου ήταν αρκετή για να μεταβάλει το προφίλ των μονοκυττάρων αυτών των εθελοντών σε αυτό που συνήθως παρατηρείται σε παχύσαρκα άτομα – ένα ανησυχητικό εύρημα, καθώς το συγκεκριμένο προφίλ μονοκυττάρων σχετίζεται με χρόνια φλεγμονή.

Τα ευρήματα έχουν σημαντικές επιπτώσεις. Ο ύπνος δεν θεωρείται ως μια ενεργή διαδικασία, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια ουσιαστική στιγμή της ρύθμισης του ανοσοποιητικού συστήματος και της συνολικής διατήρησης της υγείας. Η επικεφαλής ερευνήτρια Fatema Al-Rashed επισημαίνει την αυξανόμενη πρόκληση για την υγεία του ύπνου που θέτει ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Η τεχνολογία, ο αυξημένος χρόνος στην οθόνη και οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές προσδοκίες συμβάλλουν στη διατάραξη των κύκλων του ύπνου. Αυτές οι αλλαγές, υποστηρίζει, μπορεί κάλλιστα να έχουν βαθύτατο αντίκτυπο στο ανοσοποιητικό σύστημα και τη γενική ευεξία.

Ενώ η λύση φαίνεται εύκολη -απλά να κοιμηθείτε περισσότερο- δεν είναι απαραίτητα κάτι στο οποίο έχουν πρόσβαση όλοι. Πολλοί άνθρωποι παλεύουν με την απώλεια ύπνου λόγω των πιέσεων της εργασίας, των κοινωνικών υποχρεώσεων και της χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών. Το ενδιαφέρον των ερευνητών για την εξεύρεση τρόπων αντίστασης στις αρνητικές επιπτώσεις του απορρέει από το γεγονός ότι οι σοβαρές επιπτώσεις του ανεπαρκούς ύπνου στην υγεία έχουν καθιερωθεί τόσο καλά.

Μελλοντικές έρευνες θα προσπαθήσουν να επεκτείνουν τη σχέση που έχει η έλλειψη ύπνου με τις αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι ερευνητές θα ήθελαν επίσης να βρουν πιθανές παρεμβάσεις που μπορούν να αντιστρέψουν αυτές τις επιπτώσεις. Οι δομημένες θεραπείες ύπνου, τα προγράμματα ηλεκτρονικής αποτοξίνωσης και οι κατευθυντήριες γραμμές δημόσιας υγείας για την ελαχιστοποίηση της έκθεσης στην οθόνη πριν από τον ύπνο θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου και στη μείωση της φλεγμονής.

Σε ευρύτερη κλίμακα, ο Al-Rashed οραματίζεται ένα μέλλον όπου η δημόσια πολιτική θα αναγνωρίζει τον ύπνο ως θεμελιώδες συστατικό της γενικής υγείας. Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο εργασίας, η δημόσια εκπαίδευση και τα στοχευμένα προγράμματα υγείας θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν καλύτερες συνήθειες ύπνου, ιδίως μεταξύ των ατόμων που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο διαταραχής του ύπνου λόγω της εργασίας τους ή του τρόπου ζωής τους. Δίνοντας προτεραιότητα στο να αντιμετωπιστεί η έλλειψη ύπνου, οι κοινωνίες μπορεί να είναι σε θέση να μειώσουν το αυξανόμενο βάρος των φλεγμονωδών ασθενειών, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.

Η μελέτη επισημαίνει την ανάγκη αλλαγής της κοινωνικής αντίληψης απέναντι στον ύπνο. Αντί να τον θεωρούμε ως ένα από τα πράγματα που θα μπορούσαμε εύκολα να στερηθούμε στην καθημερινότητά μας, πρέπει να τον αναγνωρίσουμε ως ακρογωνιαίο λίθο της υγείας. Δημιουργώντας μια κουλτούρα όπου εκτιμούμε και προστατεύουμε τον ύπνο, θα μπορέσουμε να κινηθούμε προς ένα πιο υγιές μέλλον με λιγότερες χρόνιες ασθένειες.