Ναρκισσισμός: Μικρά τεστ για να αναγνωρίσετε εύκολα έναν νάρκισσο

Ο ναρκισσισμός μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστεί στην αρχή. Οι ναρκισσιστές είναι αρχικά γοητευτικοί και συμπαθητικοί αλλά μετά αλλάζουν. Εμφανίζονται σαν άτομα χαμογελαστά, ανοικτά, με αυτοπεποίθηση αλλά κάτω από την επιφάνεια κρύβεται ένας πολύπλοκος ιστός εγωκεντρισμού και έλλειψης ενσυναίσθησης. Αυτό θα φανεί όταν αποκτήσετε πιο κοντινή και συχνή επαφή μαζί τους. Αν υποψιάζεστε ότι κάποιος στη ζωή σας μπορεί να είναι ναρκισσιστής, στο άρθρο αυτό θα δείτε μερικά σημάδια συμπεριφοράς με τα οποία εκδηλώνεται ο ναρκισσισμός και που πρέπει να προσέξετε, ειδικά όταν περνάτε δύσκολες στιγμές. Αυτές οι αντιδράσεις αποκαλύπτουν πώς λειτουργεί το μυαλό ενός ναρκισσιστή και πόσο λίγο χώρο έχει για τις ανάγκες των άλλων.

1. Παρατηρήστε την αντίδρασή τους όταν είστε πληγωμένοι ή αναστατωμένοι

Όταν οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν κάποιον που τους ενδιαφέρει να είναι πολύ λυπημένος, η φυσική τους αντίδραση είναι η συμπόνια και η επιθυμία να παρηγορήσουν. Για τους ναρκισσιστές, ωστόσο, οι εκδηλώσεις συναισθημάτων μπορεί να είναι μια μεγάλη ενόχληση. Μπορεί να φαίνονται αδιάφοροι, αποστασιοποιημένοι ή ακόμα και μπερδεμένοι από τη θλίψη σας, σαν να είναι κάπως ασυνήθιστη και παράλογη η λύπη ή το κλάμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ναρκισσιστές μπορεί ακόμη και να φαίνεται ότι απολαμβάνουν να σας βλέπουν θλιμμένους, επειδή αυτό επιβεβαιώνει την αίσθηση του ελέγχου ή της ανωτερότητάς τους. Πολλές φορές ο ναρκισσισμός είναι αμείλικτος σε τέτοιες περιπτώσεις.

Αυτή η αντίδραση αποκαλύπτει τη βαθιά έλλειψη ενσυναίσθησης του ναρκισσιστή και την αδυναμία του να συνδεθεί με τη συναισθηματική κατάσταση ενός άλλου. Αν διαπιστώσετε ότι τα δάκρυά σας αντιμετωπίζονται με ψυχρότητα ή αμηχανία αντί για συμπόνια, αυτό θα μπορούσε να είναι μια κόκκινη σημαία.

2. Ναρκισσισμός: Δείτε πώς σας συμπεριφέρονται όταν δεν χρειάζονται κάτι από εσάς

Ο νάρκισσος μπορεί πολύ εύκολα να είναι ευγενικός μαζί σας και με ψεύτικη ενσυναίσθηση, όταν χρειάζεται και περιμένει κάτι από εσάς. Όταν ένας άνθρωπος ζητάει τη βοήθειά σας σε κάτι μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικός σε σχέση με αυτόν που είναι όταν δεν περιμένει πια κάτι από εσάς. Η εκμετάλλευση είναι από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά των ναρκίσσων.

Όταν ένας άνθρωπος είναι ευγενικός μαζί σας όταν του προσφέρετε βοήθεια, παρέα, εξυπηρέτηση σε στιγμές που τα χρειάζεται, αλλά όταν πια δεν τα χρειάζεται σας αγνοεί, δεν απαντά σε μηνύματα (ή κάνει πάρα πολλές ώρες ή και μέρες να απαντήσει), τότε αυτό αποτελεί σημαντική ένδειξη ότι πρόκειται για νάρκισσο. Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή θεωρούν φυσιολογικό να είναι ανταποκρίσιμοι όταν ζητάνε βοήθεια και χάρες και μετά να εξαφανίζονται και να αγνοούν προσβλητικά.

3. Θέστε όρια και πείτε «όχι»

Οι ναρκισσιστές συχνά αισθάνονται ότι έχουν δικαίωμα να ικανοποιούν τις επιθυμίες τους και δεν δέχονται καλά τα όρια. Ένας αποτελεσματικός τρόπος για να μετρήσετε αν κάποιος έχει ναρκισσιστικές τάσεις είναι να θέσετε ένα σταθερό όριο σε κάτι που τον ενδιαφέρει. Αυτό δεν χρειάζεται να είναι συγκρουσιακό – αρκεί ένα απλό, σταθερό «όχι».

Παρατηρήστε προσεκτικά την αντίδρασή τους. Οι ναρκισσιστές είναι απίθανο να δεχτούν μια άρνηση με ευγένεια. Μπορεί να αντιδράσουν με θυμό, να προσπαθήσουν να σας χειραγωγήσουν για να αλλάξετε γνώμη ή ακόμη και να αντιδράσουν υπονομεύοντας ή επικρίνοντάς σας. Για έναν ναρκισσιστή, τα όρια αποτελούν πρόκληση για τον έλεγχό του και συχνά θα κάνει ό,τι μπορεί για να αποκαταστήσει την αίσθηση κυριαρχίας του.

4. Μοιραστείτε ένα προσωπικό πρόβλημα και σημειώστε την αντίδρασή τους

Μια αποκαλυπτική συμπεριφορά που περιλαμβάνει ο ναρκισσισμός είναι το πώς αντιδρούν οι ναρκισσιστές όταν μοιράζεστε κάτι δύσκολο που περνάτε. Αντί να προσφέρει υποστήριξη, ένας ναρκισσιστής συχνά θα βρει έναν τρόπο να ανακατευθύνει τη συζήτηση πίσω στον εαυτό του και να παρουσιάσει ένα δικό του πρόβλημα σαν σημαντικότερο. Είναι φυσιολογικό ένας άνθρωπος να πει “α έχω πάθει το ίδιο και σε καταλαβαίνω” με καλό σκοπό, για να νιώσετε ότι δεν είστε μόνοι σ’ αυτό και συνεχίζοντας να μιλάει για εσάς. Είναι όμως τελείως διαφορετικό να πει κάτι σαν “σιγά αυτό δεν είναι τίποτα, κάτσε να σου πω εγώ τι έπαθα”, συνεχίζοντας τη συζήτηση γύρω από τον εαυτό του και αγνοώντας το δικό σας πρόβλημα. Το πρώτο δείχνει ενσυναίσθηση ενώ το δεύτερο δείχνει ναρκισσισμό. Αν αναφέρετε μια δυσκολία ή ένα θέμα που σας πληγώνει, μπορεί να προσπαθήσει να σας υποτιμήσει, μοιραζόμενος μια ιστορία για το πώς εκείνοι είχαν χειρότερα. Θα υποβαθμίσουν τις εμπειρίες σας, κάνοντας να φαίνεται ότι τα προβλήματά σας είναι ασήμαντα σε σύγκριση με τα δικά τους.

Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η δυναμική μπορεί να είναι εξαντλητική, γιατί αντί να λαμβάνετε ενσυναίσθηση, μπορεί να βρεθείτε στην περίεργη θέση να παρηγορείτε το ίδιο το άτομο που υποτίθεται ότι σας υποστηρίζει. Αν αυτό συμβαίνει συνεχώς, είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι η ενσυναίσθηση δεν είναι στη φύση τους. Η έλλειψη ενσυναίσθησης είναι τυπικό χαρακτηριστικό των ναρκίσσων.

5. Παρατηρήστε τη στάση τους όταν δεν είστε καλά

Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση που η έλλειψη ενσυναίσθησης ενός ναρκισσιστή φαίνεται, είναι όταν είστε άρρωστοι. Για τους περισσότερους ανθρώπους, η φροντίδα ενός αγαπημένου προσώπου κατά τη διάρκεια της ασθένειας είναι μια ενστικτώδης αντίδραση. Οι ναρκισσιστές, ωστόσο, μπορεί να θεωρούν την αναφορά στην ασθένειά σας ως μια ενόχληση που διαταράσσει τα σχέδιά τους ή τους στερεί την προσοχή. Αντί να ρωτήσουν πώς μπορούν να βοηθήσουν, μπορεί να εκφράσουν απογοήτευση που δεν μπορείτε να εκπληρώσετε τις ανάγκες τους, όπως το μαγείρεμα, το καθάρισμα, βοήθεια σε μια εξωτερική δραστηριότητα ή το να τους κρατάτε συντροφιά.

Αυτή η εγωκεντρική αντίδραση είναι τυπικός ναρκισσισμός. Αναδεικνύει την εστίαση του ναρκισσιστή στη δική του άνεση και ευχαρίστηση, συχνά εις βάρος της ευημερίας των άλλων. Αν κάποιος κοντινός σας άνθρωπος δείχνει συνεχή έλλειψη φροντίδας για την υγεία ή την άνεσή σας, αυτό μπορεί να υποδηλώνει ναρκισσιστικές τάσεις.

6. Δείτε πώς ανταποκρίνονται στα συναισθήματά σας

Στις υγιείς σχέσεις, οι άνθρωποι επικοινωνούν ανοιχτά, μοιράζονται τα συναισθήματά τους και εργάζονται από κοινού για την επίλυση ζητημάτων. Για τους ναρκισσιστές, ωστόσο, το να έρχονται αντιμέτωποι με τα συναισθήματα κάποιου άλλου -ειδικά αν αυτά τα συναισθήματα περιλαμβάνουν κριτική- είναι συχνά ανυπόφορο. Αν αναφέρετε κάτι που πλήγωσε τα συναισθήματά σας, ένας ναρκισσιστής είναι πιθανό να αντιδράσει με έναν από τους εξής τρόπους:

Προβολή του θυμού: Μπορεί να σας κατηγορήσει ότι είστε «πολύ θυμωμένος» ή «πολύ ευαίσθητος», αντιστρέφοντας το σενάριο για να σας κάνει να φανείτε παράλογος. Αυτή η αντίδραση έχει σκοπό να ακυρώσει τα συναισθήματά σας και να σας αποθαρρύνει από το να τα εκφράσετε στο μέλλον.

Συναισθηματικό κλείσιμο: Άλλες φορές, ένας ναρκισσιστής μπορεί απλώς να σας κοιτάζει χωρίς να απαντά καθόλου, σαν να μην ακούει ή να μη νοιάζεται. Αυτή η σιωπηλή μεταχείριση (silent treatment) έχει συχνά σκοπό να σας στεναχωρήσει και να σας κάνει να νιώσετε αόρατοι.

Αποκλεισμός από μέσα επικοινωνίας: Είναι η κορύφωση της ναρκισσιστικής συμπεριφοράς, για παράδειγμα block στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποκλεισμός τηλεφωνικών κλήσεων από τον αριθμό σας. Οι νάρκισσοι θα το κάνουν αυτό αν μάθουν ότι η συμπεριφορά τους σας ενόχλησε και σας στεναχώρησε ακόμα περισσότερο.

Αυτές οι αντιδράσεις δείχνουν την έλλειψη ενσυναίσθησης του ναρκισσιστή και την απροθυμία του να ασχοληθεί με τα συναισθήματα των άλλων, ειδικά αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αναγνωρίσει κάποιο δικό του λάθος.

7. Ζητείστε τους να σας περιγράψουν μια ατέλειά τους ή κάποιο λάθος που έχουν κάνει στη ζωή τους

Άλλος ένας τρόπος να αναγνωρίσετε αν κάποιος είναι νάρκισσος, είναι να του ζητήσετε να σας αναφέρει κάποιο λάθος του ή κάποια ατέλειά του. Οι νάρκισσοι θα δυσκολευτούν να απαντήσουν, θα προσπαθήσουν αρκετά δευτερόλεπτα να βρουν κάτι να πουν ή θα πουν ότι δεν θεωρούν ότι έχουν κάποια ατέλεια και λάθος, γιατί έχουν πάντα μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους. Θεωρούν ότι τα κάνουν όλα σωστά και δεν έχουν κάνει ποτέ αυτοκριτική για να αναγνωρίσουν λάθη τους.

Ακόμα όμως κι από καθημερινές συζητήσεις μαζί τους, μπορεί να το καταλάβετε αν δεν έχουν αυτοσαρκαστεί ποτέ ή αν δεν έχουν παρουσιάσει σε συζητήσεις ή αναρτήσεις στα social media ποτέ μια ατέλειά τους, αποτυχία τους ή λάθος που έχουν κάνει. Οι νάρκισσοι πάντα εμφανίζονται στους άλλους τέλειοι, αλάνθαστοι και χωρίς αποτυχίες.

Ο ναρκισσισμός θα καταστρέψει την ψυχολογία σας αν δεν προστατευτείτε

Η ναρκισσιστική συμπεριφορά μπορεί να είναι ανεπαίσθητη, αλλά παρατηρώντας αυτά τα μοτίβα με την πάροδο του χρόνου, μπορείτε να αποκτήσετε σαφήνεια. Οι ναρκισσιστές γενικά επιδιώκουν τις σχέσεις για προσωπικό όφελος, δείχνοντας ενδιαφέρον για τις ευχάριστες πτυχές, ενώ αγνοούν τις ανάγκες και τις προκλήσεις των συντρόφων ή των φίλων τους. Η αναγνώριση αυτών των κόκκινων σημαιών μπορεί να είναι το πρώτο βήμα προς τον καθορισμό υγιών ορίων και την προστασία της ψυχικής σας υγείας.

Αν κάποιος δείχνει σταθερά αυτές τις ναρκισσιστικές τάσεις, σκεφτείτε να δημιουργήσετε απόσταση ή, αν χρειαστεί, να τερματίσετε τη σχέση. Η αναγνώριση και η αντιμετώπιση της ναρκισσιστικής συμπεριφοράς είναι ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική σας ευημερία, καθώς οι ναρκισσιστές σπάνια αλλάζουν χωρίς εκτεταμένη αυτογνωσία και δέσμευση για βελτίωση, την οποία συχνά δεν είναι πρόθυμοι να επιδιώξουν.

Τελικά, η αυτοφροντίδα περιλαμβάνει το να περιβάλλετε τον εαυτό σας με άτομα που ανταποδίδουν φροντίδα, ενσυναίσθηση και σεβασμό. Θυμηθείτε, η αναγνώριση αυτών των σημείων δεν έχει να κάνει με την επισήμανση των ανθρώπων- έχει να κάνει με την κατανόηση και την επιλογή σχέσεων που υποστηρίζουν την ψυχική και συναισθηματική σας υγεία.