Μια εντυπωσιακή επιστημονική ανακάλυψη φέρνει στο φως πως ο καρκίνος δεν είναι φαινόμενο αποκλειστικά του σύγχρονου κόσμου. Ερευνητές εντόπισαν ίχνη καρκινικής νόσου σε έναν δεινόσαυρο που έζησε πριν από περίπου 70 εκατομμύρια χρόνια, γεγονός που προσφέρει όχι μόνο μια νέα ματιά στην ιστορία της νόσου αλλά και ενδεχόμενα πολύτιμα στοιχεία για τη μελλοντική αντιμετώπισή της στους ανθρώπους.
Το απολίθωμα προέρχεται από έναν Centrosaurus apertus, έναν φυτοφάγο δεινόσαυρο με χαρακτηριστικό κέρατο στη μύτη, ο οποίος ζούσε κατά την Ύστερη Κρητιδική περίοδο στην περιοχή που σήμερα είναι ο Καναδάς. Το απολιθωμένο οστό που εξετάστηκε ήταν μια κνήμη, και η πρώτη του ανάλυση είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως η παραμόρφωση στο οστό οφειλόταν σε τραύμα, πιθανώς από κάταγμα που είχε επουλωθεί. Ωστόσο, μια ομάδα ερευνητών από τον Καναδά, συμπεριλαμβανομένων ειδικών στην παλαιοντολογία, την παθολογία και την ογκολογία, επανεξέτασε το δείγμα χρησιμοποιώντας σύγχρονες απεικονιστικές και ιστολογικές τεχνικές, όπως μικρο-CT σάρωση και ψηφιακή τομογραφία υψηλής ανάλυσης.
Τα αποτελέσματα της μελέτης αποκάλυψαν ότι η αλλοίωση στο οστό δεν ήταν αποτέλεσμα τραύματος αλλά οφειλόταν σε κακοήθη όγκο, συγκεκριμένα σε οστεοσάρκωμα, έναν επιθετικό τύπο καρκίνου των οστών που εμφανίζεται και στους ανθρώπους σήμερα. Η διάγνωση επιβεβαιώθηκε μετά από συγκρίσεις με σύγχρονα δείγματα οστεοσαρκώματος τόσο σε ανθρώπινα όσο και σε ζωικά οστά, αποκαλύπτοντας εντυπωσιακές μορφολογικές και κυτταρικές ομοιότητες. Πρόκειται για την πρώτη επιβεβαιωμένη περίπτωση καρκίνου σε δεινόσαυρο.
Το άρθρο συνεχίζεται παρακάτω
Η διαπίστωση ότι ένας δεινόσαυρος υπέφερε από καρκίνο υποδηλώνει ότι αυτή η νόσος, αντίθετα με την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι αποτελεί προϊόν του σύγχρονου τρόπου ζωής, υπήρχε πολύ πριν εμφανιστεί ο άνθρωπος. Οι αιτίες του καρκίνου δεν περιορίζονται σε περιβαλλοντικούς ή πολιτισμικούς παράγοντες – είναι βαθιά ενσωματωμένες στη βιολογία των σπονδυλωτών και ίσως αποτελούν μια ανεπιθύμητη συνέπεια της ίδιας της πολυπλοκότητας της ζωής.
Εικόνα από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης που δείχνει τις δομές τύπου ερυθροκυττάρων που ανακαλύφθηκαν στο απολίθωμα του δεινόσαυρου. (Chandrasinghe et al., Biology, 2025)
Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η μελέτη του καρκίνου σε προϊστορικά ζώα μπορεί να προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την εξελικτική πορεία της νόσου. Αν ο καρκίνος υπήρχε πριν από εκατομμύρια χρόνια, τότε ίσως υπάρχουν γενετικοί ή αναπτυξιακοί μηχανισμοί που διατηρήθηκαν ή εξελίχθηκαν στα θηλαστικά και τον άνθρωπο, τους οποίους μπορούμε να κατανοήσουμε και να αξιοποιήσουμε. Ενδεχομένως ορισμένα είδη να ανέπτυξαν φυσικούς μηχανισμούς άμυνας ή περιορισμού της εξάπλωσης του καρκίνου, οι οποίοι χάθηκαν στην πορεία ή διαφοροποιήθηκαν.
Η σημασία αυτής της ανακάλυψης δεν περιορίζεται μόνο στην παλαιοντολογία. Η διασταύρωση της ιστορικής βιολογίας με την ογκολογική επιστήμη μπορεί να δημιουργήσει νέα εργαλεία για την κατανόηση και την αντιμετώπιση του καρκίνου. Επιπλέον, η έρευνα ενισχύει τη σημασία των διατηρημένων απολιθωμάτων και των τεχνολογιών που επιτρέπουν τη μη καταστροφική τους μελέτη. Χάρη στη μικρο-τομογραφία και τις τεχνικές απεικόνισης υψηλής ευκρίνειας, μπορούμε πλέον να ανιχνεύουμε όχι μόνο τη δομή αλλά και παθολογικές ενδείξεις σε απολιθώματα, ακόμη και σε επίπεδο κυττάρων.
Η ομάδα επισημαίνει επίσης ότι το συγκεκριμένο δείγμα καρκίνου βρέθηκε σε ένα άτομο που πέθανε από πλημμύρα, μαζί με το υπόλοιπο κοπάδι του, γεγονός που δείχνει ότι ο καρκίνος αυτός δεν ήταν απαραίτητα θανατηφόρος για τον οργανισμό ή ότι είχε φτάσει σε τελικό στάδιο. Αντίθετα, ο δεινόσαυρος ενδεχομένως να ζούσε κανονικά με την πάθηση, πιθανώς επειδή προστατευόταν από το κοπάδι του ή επειδή η φυσική του κατάσταση τού επέτρεπε να επιβιώνει.
Η ύπαρξη καρκίνου σε προϊστορικά ζώα μάς θυμίζει πως η ασθένεια αυτή δεν είναι ένα νέο ή αποκλειστικά ανθρώπινο φαινόμενο. Είναι ένα μακροχρόνιο βιολογικό πρόβλημα, βαθιά ενσωματωμένο στη ζωή όπως την ξέρουμε. Και αν μπορέσουμε να κατανοήσουμε την εξελικτική του ιστορία, ίσως μπορέσουμε και να βρούμε νέους τρόπους για να το περιορίσουμε ή ακόμα και να το νικήσουμε.
Η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει να ερευνά το φαινόμενο του καρκίνου στη βαθύτερη, χρονικά, ρίζα του – όχι μόνο για να μάθουμε περισσότερα για τους δεινόσαυρους, αλλά και για να μάθουμε περισσότερα για εμάς τους ίδιους.