Ναρκισσιστική σχέση: Γιατί μερικές φορές μπορεί να αναρωτιέστε μήπως είστε εσείς ο νάρκισσος

Όταν βρίσκεστε σε ναρκισσιστική σχέση, σχέση με έναν ναρκισσιστή, είτε ως ερωτικός σύντροφος, είτε ως φίλος, είτε ως μέλος της οικογένειας, η δυναμική μπορεί να είναι απίστευτα περίπλοκη και προκλητική. Τα ναρκισσιστικά άτομα συχνά παρουσιάζουν εγωκεντρική συμπεριφορά, απαιτούν υπερβολική προσοχή και μπορεί να δείχνουν ελάχιστη έως καθόλου ενσυναίσθηση για τους άλλους. Με την πάροδο του χρόνου, η συμπεριφορά τους μπορεί να έχει βαθύ αντίκτυπο στους γύρω τους. Είναι ενδιαφέρον ότι μια παρενέργεια της στενής σχέσης με έναν ναρκισσιστή είναι ότι οι άνθρωποι μπορεί να βρουν τον εαυτό τους να αντικατοπτρίζει κάποιες από αυτές τις ανθυγιεινές συμπεριφορές. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το ίδιο το άτομο έχει γίνει ναρκισσιστής. Αυτό το άρθρο θα διερευνήσει γιατί συμβαίνει αυτό μέσα σε μια ναρκισσιστική σχέση, πώς να αναγνωρίσετε τη διαφορά και τρόπους για να επανακτήσετε μια υγιή προσέγγιση στις σχέσεις.

Γιατί οι άνθρωποι αντανακλούν συμπεριφορές σε μια ναρκισσιστική σχέση

Μηχανισμοί συναισθηματικής επιβίωσης: Όταν οι ανάγκες σας αγνοούνται, παραβλέπονται ή απορρίπτονται συστηματικά, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση και απόγνωση. Οι άνθρωποι σε σχέσεις με ναρκισσιστές συχνά αισθάνονται ανίσχυροι ή ακυρωμένοι, καθώς οι ανάγκες τους σπάνια αναγνωρίζονται. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, τα άτομα μπορεί να καταφύγουν σε χειριστικές συμπεριφορές ως τρόπο ικανοποίησης των αναγκών τους, ειδικά αν νιώθουν ότι δεν έχουν άλλες επιλογές. Για παράδειγμα, αν η ανοιχτή επικοινωνία αποκλείεται συστηματικά, μπορεί να αρχίσουν να χρησιμοποιούν έμμεσες μεθόδους, όπως η παθητική επιθετικότητα ή η ενοχοποίηση, για να ακουστούν.

Μαθημένη συμπεριφορά: Με την πάροδο του χρόνου, οι άνθρωποι μπορούν να υιοθετήσουν τις συμπεριφορές στις οποίες εκτίθενται τακτικά μέσα σε μια ναρκισσιστική σχέση. Οι ναρκισσιστές τείνουν να ελέγχουν, να χειραγωγούν και να χρησιμοποιούν τους ανθρώπους για να εξυπηρετούν τις δικές τους ανάγκες, γεγονός που μπορεί να είναι οδυνηρό για όσους είναι αποδέκτες αυτής της συμπεριφοράς. Παρατηρώντας και βιώνοντας αυτού του είδους τη συμπεριφορά σε συχνή βάση μπορεί να την κάνει να φαίνεται ως ο μόνος τρόπος αλληλεπίδρασης σε μια σχέση, ακόμη και αν αυτό φαίνεται αφύσικο ή λάθος.

Αίσθημα αποδυνάμωσης: Οι ναρκισσιστικές σχέσεις συχνά στερούνται αμοιβαίου σεβασμού και υγιών ορίων, αφήνοντας τον έναν σύντροφο να αισθάνεται αποδυναμωμένος. Όταν κάποιος νιώθει παγιδευμένος σε μια κατάσταση όπου οι ανάγκες του δεν ικανοποιούνται συνεχώς, μπορεί να υιοθετήσει υποσυνείδητα συμπεριφορές που αντικατοπτρίζουν τις χειριστικές τάσεις του συντρόφου του ως έναν τρόπο ανάκτησης κάποιου ελέγχου ή προστασίας του εαυτού του.

Αναγνωρίζοντας τη διαφορά: Δεν είστε ναρκισσιστής

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε ότι η ανάπτυξη κάποιων χειριστικών συνηθειών ως απάντηση σε έναν ναρκισσιστή δεν καθιστά κάποιον ναρκισσιστή. Ο ναρκισσισμός είναι ένα διάχυτο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από έλλειψη ενσυναίσθησης, βαθιά ανάγκη για θαυμασμό και εκμεταλλευτική φύση. Οι άνθρωποι που βρίσκουν τον εαυτό τους να αντικατοπτρίζει ορισμένες χειριστικές συμπεριφορές ως απάντηση σε μια τοξική σχέση το κάνουν γενικά ως μηχανισμό αντιμετώπισης και όχι από θέση εγωκεντρισμού ή δικαιώματος.

Ακολουθούν μερικά σημάδια που διαφοροποιούν την αντιδραστική συμπεριφορά από τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας:

1. Ενσυναίσθηση και αυτογνωσία: Σε αντίθεση με τους ναρκισσιστές, τα άτομα που πλήττονται από ναρκισσιστική κακοποίηση έχουν συχνά υψηλό επίπεδο ενσυναίσθησης και αυτογνωσίας. Μπορούν να αναγνωρίσουν πότε η συμπεριφορά τους είναι ανθυγιεινή και γενικά νιώθουν τύψεις αν πληγώσουν κάποιον. Κάποιες φορές θα ζητήσουν συγγνώμη ή θα κάνουν αυτοκριτική. Οι ναρκισσιστές, ωστόσο, σπάνια αισθάνονται ενοχές ή τύψεις.

2. Τα ψυχολογικά υγιή άτομα δεν αγνοούν, δεν απαξιώνουν: Οι ναρκισσιστές έχουν τη συχνή τάση να αγνοούν και να απαξιώνουν τα θύματά τους όταν δεν έχουν να πάρουν κάτι από αυτά, δηλαδή δεν έχουν να εκμεταλλευτούν κάτι από αυτά. Αν το άλλο άτομο αγνοούσε συχνά την προφορική ή γραπτή επικοινωνία σας, για παράδειγμα άφηνε αδιάβαστα ή αναπάντητα μηνύματα πολύ συχνά, ενώ εσείς το κάνατε εξαιρετικά σπάνια ή ποτέ (κι αν το κάνατε, ήταν συνήθως μετά από αρκετό διάστημα που το άλλο άτομο σας είχε αγνοήσει πρώτο), τότε δεν είστε εσείς ο νάρκισσος. Είναι το άλλο άτομο.

2. Προσωρινή αντίδραση στο στρες: Ενώ η χειριστική συμπεριφορά μπορεί να βγει στην επιφάνεια ως προσωρινή αντίδραση στο άγχος που προκαλεί η αντιμετώπιση ενός ναρκισσιστή, δεν είναι βαθιά ριζωμένη στον χαρακτήρα του ατόμου. Αυτή η συμπεριφορά συχνά υποχωρεί μόλις το άτομο βγει από την τοξική σχέση ή όταν αρχίσει να θεραπεύεται.

3. Επιθυμία για υγιέστερη επικοινωνία: Τα άτομα που αντικατοπτρίζουν προσωρινά ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά έχουν συνήθως μια γνήσια επιθυμία να επικοινωνούν με υγιείς τρόπους. Συχνά αναζητούν βοήθεια, διαβάζουν πηγές αυτοβοήθειας ή προσπαθούν να κατανοήσουν γιατί ενεργούν με ορισμένους τρόπους. Αυτό το άνοιγμα στην αλλαγή και την ανάπτυξη έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη στάση ενός πραγματικού ναρκισσιστή. Ο πραγματικός ναρκισσιστής δεν αναγνωρίζει ότι μπορεί να έχει κάνει κάτι λάθος με τη συμπεριφορά του, δεν κοιτάζει να τη βελτιώσει, αλλά θεωρεί ότι τα θύματά του ήταν λάθος. Θεωρεί τον εαυτό του θύμα, ενώ στην πραγματικότητα είναι θύτης με την αγενή, προσβλητική ή κακή συμπεριφορά του.

Βήματα για την επανάκτηση υγιών μοτίβων σχέσεων μετά από μια ναρκισσιστική σχέση

Αν έχετε διαπιστώσει ότι υιοθετήσατε κάποιες ανθυγιεινές συμπεριφορές ως απάντηση σε μια σχέση με έναν ναρκισσιστή, μην είστε πολύ σκληροί με τον εαυτό σας. Αυτές οι συμπεριφορές είναι συχνά μηχανισμοί επιβίωσης και μπορούν να ξεμάθουν με χρόνο, αυτογνωσία και αυτοσυμπόνια. Ακολουθούν μερικά βήματα για να ξεκινήσετε τη διαδικασία:

1. Αναγνωρίστε τις ανάγκες και τα συναισθήματά σας: Ένας λόγος που οι άνθρωποι καταφεύγουν σε χειριστική συμπεριφορά είναι επειδή αισθάνονται ότι οι ανάγκες τους αγνοούνται συνεχώς. Αφιερώστε χρόνο για να καταλάβετε ποιες είναι οι ανάγκες σας και εκφράστε τις ανοιχτά, πρώτα στον εαυτό σας και στη συνέχεια στους άλλους σε υγιείς σχέσεις. Η τήρηση ημερολογίου μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να επεξεργαστείτε αυτά τα συναισθήματα και να εντοπίσετε μοτίβα στη συμπεριφορά σας.

2. Αναζητήστε υποστήριξη και καθοδήγηση: Η συνεργασία με έναν θεραπευτή μπορεί να είναι ανεκτίμητη όταν προσπαθείτε να ξεμάθετε συμπεριφορές που αναπτύχθηκαν σε τοξικές σχέσεις. Η θεραπεία παρέχει έναν ασφαλή χώρο για να εξερευνήσετε τα συναισθήματά σας, να εντοπίσετε τα ανθυγιεινά μοτίβα και να αναπτύξετε πιο υγιείς τρόπους επικοινωνίας.

3. Θέστε όρια: Ο καθορισμός ορίων είναι απαραίτητος σε κάθε σχέση, αλλά αποκτά ιδιαίτερη σημασία στις σχέσεις που περιλαμβάνουν ναρκισσιστικές δυναμικές. Θέτοντας σαφή όρια, μπορείτε να προστατεύσετε τον εαυτό σας από περαιτέρω συναισθηματική χειραγώγηση και να δημιουργήσετε μια ασφαλή απόσταση από επιβλαβείς συμπεριφορές.

4. Εξασκηθείτε στη διεκδικητική επικοινωνία: Η εκμάθηση της διεκδικητικής επικοινωνίας μπορεί να σας βοηθήσει να σπάσετε τον κύκλο της χειραγώγησης. Η διεκδικητική επικοινωνία περιλαμβάνει την έκφραση των αναγκών και των συναισθημάτων σας με ευθύ, σεβαστό τρόπο, χωρίς να καταφεύγετε σε έμμεσες ή χειριστικές τακτικές. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η προσέγγιση μπορεί να σας βοηθήσει να ανακτήσετε την αυτοπεποίθησή σας και να οικοδομήσετε υγιέστερες σχέσεις.

5. Επικεντρωθείτε στην αυτοφροντίδα και την αυτοσυμπόνια: Η ανάκαμψη από μια τοξική ναρκισσιστική σχέση απαιτεί αυτοσυμπόνια. Να θυμάστε ότι η υιοθέτηση συγκεκριμένων συμπεριφορών δεν σας καθορίζει. Επικεντρωθείτε σε πρακτικές αυτοφροντίδας, όπως η ενσυνειδητότητα, ο διαλογισμός ή τα χόμπι που σας ευχαριστούν, για να επανασυνδεθείτε με τον εαυτό σας και να καλλιεργήσετε τη συναισθηματική σας ευημερία.

Συμπεράσματα

Η ναρκισσιστική σχέση μπορεί να αφήσει μόνιμες επιπτώσεις στη συναισθηματική υγεία και τη συμπεριφορά του ατόμου. Είναι φυσικό κάποιοι άνθρωποι να υιοθετούν ασυνείδητα τακτικές χειραγώγησης όταν νιώθουν ότι δεν έχουν άλλο τρόπο να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Ωστόσο, αυτές οι συμπεριφορές δεν καθιστούν κάποιον ναρκισσιστή. Συχνά είναι μηχανισμοί αντιμετώπισης, αντιδράσεις σε ένα περιβάλλον όπου η άμεση επικοινωνία ή οι υγιείς αλληλεπιδράσεις φαίνονται αδύνατες.

Με ευαισθητοποίηση, υποστήριξη και αυτοσυμπόνια, οι άνθρωποι μπορούν να ξεμάθουν αυτές τις συμπεριφορές επιβίωσης και να διεκδικήσουν υγιέστερους τρόπους να σχετίζονται με τους άλλους. Αν βρίσκετε τον εαυτό σας να ταυτίζεται με κάποιες από αυτές τις συμπεριφορές, πάρτε θάρρος: το ταξίδι προς τη θεραπεία και την αυτοδυναμία είναι εφικτό. Η ενασχόληση με την αυτοκριτική, η αναζήτηση θεραπείας και η καλλιέργεια θετικών σχέσεων μπορούν να σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε τις συνέπειες μιας τοξικής σχέσης, επιτρέποντάς σας να οικοδομήσετε πιο ικανοποιητικές σχέσεις στο μέλλον.