Μια φυσική ένωση που απαντάται στις ελιές, το ελενολικό οξύ, έχει φανεί πολλά υποσχόμενο ως πιθανή θεραπεία για την παχυσαρκία και τον διαβήτη τύπου 2. Σε μοντέλα ποντικιών των παθήσεων αυτών, ερευνητές από το Virginia Tech στις ΗΠΑ ανακάλυψαν ότι μετά από μία εβδομάδα θεραπείας, το ελενολικό οξύ μείωσε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα εξίσου καλά ή και καλύτερα από δύο κορυφαία φάρμακα.
«Οι τροποποιήσεις του τρόπου ζωής και τα μέτρα δημόσιας υγείας είχαν περιορισμένο αντίκτυπο στον αυξανόμενο επιπολασμό της παχυσαρκίας, έναν από τους κορυφαίους παράγοντες κινδύνου για διαβήτη τύπου 2», λέει ο Dongmin Liu, επιστήμονας διατροφής από το Virginia Tech. «Τα διαθέσιμα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας είναι αναποτελεσματικά στη διατήρηση της απώλειας βάρους, ακριβά ή/και ενέχουν δυνητικούς μακροπρόθεσμους κινδύνους ασφάλειας. Στόχος μας ήταν να αναπτύξουμε ασφαλέστερους, φθηνότερους και πιο εύχρηστους παράγοντες πολλαπλής στόχευσης που μπορούν να αποτρέψουν την εμφάνιση μεταβολικών διαταραχών και διαβήτη τύπου 2».
Τα χημικά σήματα παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενορχήστρωση των μηνυμάτων από το έντερό μας. Σε προηγούμενη μελέτη σε ποντίκια από το εργαστήριο του Liu, η ομάδα διαπίστωσε ότι το ελενολικό οξύ προτρέπει την απελευθέρωση δύο μεταβολικών ορμονών που μας βοηθούν να αισθανόμαστε πότε πρέπει να σταματήσουμε να τρώμε, σηματοδοτώντας στον εγκέφαλο την πληρότητα. Μία από αυτές τις ορμόνες είναι το πεπτίδιο-1 που μοιάζει με τη γλυκαγόνη (GLP-1), το οποίο μιμείται το Ozempic και παρόμοια φάρμακα προκειμένου να ρυθμίζουν τα σάκχαρα στο αίμα και τον κορεσμό. Η άλλη είναι το λιγότερο γνωστό πεπτίδιο YY (PYY), το οποίο απελευθερώνεται από τα κύτταρα του εντέρου για να χαλιναγωγήσει την όρεξή σας στο τέλος του γεύματος.
Το άρθρο συνεχίζεται παρακάτω
Ακόμα και μια εφάπαξ δόση συμπυκνωμένου ελενολικού οξέος διεγείρει την έκκριση GLP-1 και PPY, διαπίστωσε η προηγούμενη έρευνα της ομάδας. Και τα παχύσαρκα ποντίκια που ακολουθούσαν δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και στα οποία χορηγήθηκαν δόσεις 50 mg/kg/ημέρα για δύο εβδομάδες, πέτυχαν ανοχή στη γλυκόζη και επίπεδα γλυκόζης αίματος νηστείας ισοδύναμα με αυτά των συνομηλίκων τους που ακολουθούσαν κανονική δίαιτα.
Η νέα έρευνα, η οποία δεν έχει αξιολογηθεί από ομοτίμους, παρουσιάστηκε από την κλινική διατροφολόγο Hana Alkhalidy από το Virginia Tech στο NUTRITION 2024 στο Σικάγο στις 29 Ιουνίου. Οι Liu, Alkhalidy και οι συνεργάτες τους περιγράφουν στην περίληψη της παρουσίασής τους ότι ποντίκια με διαβήτη τύπου 2 και παχυσαρκία που προκλήθηκε από δίαιτα έλαβαν από το στόμα ελενολικό οξύ. Η δόση, η συγκέντρωση, η συχνότητα και η διάρκεια της θεραπείας είναι, μέχρι στιγμής, αδιευκρίνιστες, όπως και ο αριθμός των ποντικών που συμπεριλήφθηκαν στα πειράματα.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι μετά από μόλις μία εβδομάδα θεραπείας, τα ποντίκια ζύγιζαν σημαντικά λιγότερο και είχαν καλύτερα ρυθμιζόμενα επίπεδα σακχάρου στο αίμα από ό,τι πριν από τη θεραπεία και σε σύγκριση με ποντίκια με τις δύο παθήσεις στα οποία δεν χορηγήθηκε ελενολικό οξύ.
Σε αντίθεση με τους αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1, όπως το Ozempic – οι οποίοι, μεταμφιεσμένοι ως GLP-1, μπορούν να ενεργοποιήσουν τον υποδοχέα αντί του πραγματικού – το ελενολικό οξύ προσφέρει μια έμμεση προσέγγιση που ενεργοποιεί το σώμα να απελευθερώσει περισσότερες από τις δικές του μεταβολικές ορμόνες.
Η επίδρασή του στη γλυκόζη του αίματος, αναφέρει η ομάδα του Liu, ήταν εφάμιλλη του αγωνιστή του υποδοχέα GLP-1 λιραγλουτίδη και καλύτερη από τον αντιυπεργλυκαιμικό παράγοντα μετφορμίνη, ο οποίος αποτελεί φάρμακο πρώτης γραμμής για τη μείωση της γλυκόζης στον διαβήτη τύπου 2.
«Συνολικά, η μελέτη έδειξε ότι το ελενολικό οξύ από τις ελιές έχει πολλά υποσχόμενες επιδράσεις στην απελευθέρωση ορμονών και στη μεταβολική υγεία, ιδιαίτερα σε παχύσαρκες και διαβητικές καταστάσεις», λέει ο Liu.
«Η ένωση φαίνεται να μιμείται τις φυσιολογικές συνθήκες του φαγητού για να προάγει άμεσα την έκκριση των μεταβολικών ορμονών του εντέρου, η οποία συμβάλλει στη ρύθμιση της ενεργειακής ισορροπίας και της μεταβολικής υγείας».
Το ελενολικό οξύ βρίσκεται στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο και στις ώριμες ελιές (Olea europaea), αλλά μπορεί να δημιουργηθεί φθηνότερα με τη διάσπαση της πρόδρομης ουσίας του, της ολευρωπαΐνης, η οποία υπάρχει όχι μόνο στο δέρμα και τη σάρκα της ελιάς, αλλά και στα φύλλα και τους σπόρους του φυτού.
Οι ερευνητές λένε ότι πιθανότατα δεν θα μπορούσατε να φάτε αρκετές ελιές – ή να πιείτε αρκετές έξτρα παρθένες – για να έχετε τα ευεργετικά αποτελέσματα που παρατήρησαν στα πειράματά τους. Και η ελαιοευρωπαΐνη έχει σκόπιμα αφαιρεθεί από τα περισσότερα προϊόντα ελιάς που μπορεί να τρώτε, λόγω της πικρής της γεύσης.
Και όπως συμβαίνει με όλα τα πειράματα σε ποντίκια, δεν θα γνωρίζουμε πραγματικά ποιες είναι οι επιδράσεις του συμπυκνωμένου ελενολικού οξέος στον άνθρωπο μέχρι να διεξαχθούν περαιτέρω δοκιμές.
Η ομάδα διερευνά τώρα πώς το ελενολικό οξύ επηρεάζει τον μεταβολισμό, παρακολουθώντας την πορεία του μέσα στο σώμα, γεγονός που θα παράσχει επίσης πληροφορίες σχετικά με την ασφάλειά του για κλινικές δοκιμές στο μέλλον.
Τα προκαταρκτικά ευρήματα δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί από ομοτίμους, αν και οι μελέτες αξιολογούνται και επιλέγονται για παρουσίαση από επιτροπή εμπειρογνωμόνων.
Η έρευνα αυτή παρουσιάστηκε στην ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Εταιρείας Διατροφής, NUTRITION 2024